Merkep, Anadolu ve Ezan

Doğdun üç gün aç bıraktılar seni; Adiloş Bebe’nin hikayesinin özeti aslında.

Nuh’a beşikler veren medeniyetleri çıkartan bu topraklar: Anadolu. Kıraç toprakların çatlakları arasında gizlenmiş yüz bin yıllık yaşam öyküleri ve açlık ve ağıt ve ekin ve yokluk ve ölüm. Bir destandan fırlasak, belki milyonlarca yıl sonra bulunup, dikkatle okunacağız.

Açlığın ruhuna indim dün gece. Kaybettiğim kırık bağlama teli ayağıma battı, kanadı. Acıktım. Acıdı çünkü canım. Canım acıktı ve karnım. Yelkovanın en mutlu anı akrebin üstüne geldiği zaman. Bir kibrin tarifsiz saltanatı saat icat edildiğinden beri sürüyor. Dolma kalemine kandan mürekkep çekmiş; merkebe benzeyen, sayısız vücuttan mürekkep insanlar. Saldırmanın vahşetiyle, açlıklarını tatmin ediyorlar, toprağın yabancı olmadığı ayak izlerine benziyor sözleri,  nice redingotlu adamlar başaramasa da; aynı amaç için yüzyıl sonraki tohum artıkları aynı toprağa basıyor. İncitiyor.

Anadolu. Ana dolu işte, farklı dillerde konuşan, farklı dillerle çocuklarını yıkayan, farklı örtüyle gezen, farklı dinleri ve farklı mezhepleri olan, farklı türküler söyleyen yüz binlerce ana. Kiminin çocuğunu başka bir ananın çocuğu öldürüyor. Kimini bir ananın oğlunun yaptığı uçak. Mardin’den Rize’ye Hopa’ya ayak bastığın her yer ana dolu.

Anadolu’nun gelenekleri, beşikten mezara her anı farklı. Ardahan Damal’da bebek yapar kadınlar, el yapımı oyuncak bebek. Evli, bekar, çocuk, gelin. Her birinin örüğü farklı. İklim değişir, sıcağın alnında poşu takarlar, güneş yakmasın diye. Ama başka bir iklimde tutukluluk gerekçesi olur poşu. Bilmez hakim, verdiği kararın güneşi yasaklamakla eş değer olduğunu. Mardin sokaklarında yürümek, bir çocuğun kaybettiği oyuncağını bulması gibi. Tarifi yok, yaşanır.

Beşikler süslenir, boş beşikler…

Çocuğunu toprağa vermeye alışkın olan Anadolu; ölen boş beşik sahibinin mezarı başına çıngırak asar ki çocuk gece korkmasın! Huzur içinde ölsün! Açlıkla terbiye edilmiş Anadolu’da, doğan bebeler açlıktan gider. Kaç Adiloş Beben var Anadolu? Kalk cevap ver.

Doğan çocuğun kulağına eğilen ihtiyar; işittiği şekilde ezan okur. Çocuk büyür, ihtiyar büyür. İhtiyarla arasında garip bir bağ kurulur çocuk saygıdan yapar; millet Allah’ın işi sanır. Güzel bir gelenektir aslında. Çocuğun ilerleyen yaşlarında günde beş kere duyacağı ilahi tılsımı, beşiklikken dinlemesi bizim gözümüzden değil; yabancı birinin gözünden değerlendirilmeli. Ezanı okuyan namazında niyazında bir adam. Kimse adamın geçmişine bakmaz, otorite kurulmuştur adamın gençliğini sorgulamak ayıptır, ayıp!

Çocuklarımıza okunan ezan, bir adet haline gelmiş doğusundan batısına bu şekilde devam ediyor. Ya Anadolu’nun kulağına ezanı kim okudu? Kim hangi makamla okudu? İslam öncesindeyse eğer hangi kam veya şaman geldi de doğuş törenimizi yaptı?  Anadolu’nun kulağına ezan okuyanın mezhebi neydi? Lawrence Müslüman mıydı?

Biz bu toprakta doğduk, öleceğiz. Bizim kulağımıza ezan okuyanlar öldü. Anadolu’nun kulağına ezan okuyanlar ölmüyor. Anadolu ölüyor. Bir hiç uğruna ölüyor. Adına savaş dediler önce, gemilerle geldiler, geldikleri gibi gittiler. Gittiler ama izleri kaldı. Her kalem alan yazmaya başladı. Falanca millette bu sorunlar yok, falanca millet huzur içinde, filancasında asker yok, ötekisi özgürlükler ülkesi. Biz onlar gibi neden olamıyoruz... Ah şu merkepler!

Anadoluluk böyledir işte, dünya gelir bize bakar. Biz gitmediğimiz dünyaya. O dünya savaş ihraç eder, düşman ihraç eder, ham madde alır, işlenmiş madde ihraç eder, insansız araç ihraç eder, çuval ihraç eder, patron ihraç eder. Bizim merkepler buranın ezanını okur. Parayla toprağı satmaya kalkarlar nerede yaşadığını fark etmeksizin.

Ve bu merkepler, öte mahalle ahırından bakarlar bu coğrafyaya. Birçok insanı da etkilerler, çünkü iletişimde asıl olan göz içine bakmaktır ve dünyanın en güzel gözleri merkeplerdedir!

İlker EKİCİ

ilker.ekici@politikadergisi.com