Erdoğan Mitinglerinin Algoritması

Gezi ile başlayan süreçte olay yoğunluğundan tahlil yapmakta zorluk çekiyoruz. Her seferinde yeni bir olayla karşılaşıyoruz. Bu yüzden sabit olan bir şeye bakmakta fayda olduğunu düşünüyoruz.: Erdoğan Mitinglerinin algoritması. Toplama, yığma v.s. iddialardan bağımsız olarak olay üzerinden yaptığımız tahlillerde Erdoğan'ın miting performanslarında genel nitelikleri aşağıdaki gibi maddeleştirmeye çalıştık. Kuşkusuz ki eksikler vardır, ancak bu eksiklerine karşın özellikle son üç mitingde kullanılan dil bu tahlili haklı çıkarır nitelikte. Bir araştırmacı ve analist olarak baştan sona izlediğim üç mitingi formüle ettiğimizde şu özellikler karşımıza çıkıyor.

1. Platform'da bu zamana kadar iletişim rengi olan mavi kullanılırken, "milli iradeye saygı" başlıklı son üç mitingde kullanılan tema kırmızı. Bu da öfkenin aktarımına sebep oluyor.

2. Platform her seferinde alanın en bilinen yerine kurulmuyor. Alanın odak noktası özel olarak belirleniyor. Bu sayede o şehrin insanı defalarca o alanı kullansa da o anki durumda o ortama göre şaşkınlık yaşayabiliyor. Bu şaşkınlıkla kontrol platforma geçiyor.

3. Her mitingde bulunduğu alanı ilçeleriyle yakın çevreleriyle ve genellemeleriyle o alana ait olmaktan çıkarırken, kitleyi kucaklamaya meylediyor. Bu bir ilizyon. Kitle alan olarak şaşırıyor ve bir sonraki cümleyi kurgulayamıyor.

4. Konuşma metinleri her seferinde, girişte coşkuyu kurgulamak ve coşkuyu arttırmak üzerine kuruluyor. Bu sayede atılan sloganlar zihinsel boşalma etkisiyle savruluyor.

5. Vereceği tüm mesajları 7- 14 dakika arası veriyor, bu iktisattaki marjinal fayda kuramına benziyor. Buradan sonra yaptığı her şey geçmişle hesaplaşmak adına oluyor. Bu sayede marjinal faydanın zararını bertaraf ediyor.

6. Konuşmada icraatlar anlatılmadan evvel, kitle kategorik olarak tahlil ediliyor. Bunun için yerel ağızda kullanılan "sizin kadanızı alayım" tarzında cümlelerle algı aktarana yani başbakana kalıyor. Bu başbakanın "bizden biri" imajını kurması için olmazsa olmaz önem taşıyor.

7. Bulunulan ortamın sosyolojik gerçekliği gözönüne alınıp verilen mesajlar bir şekilde o ilin tarihiyle buluşturuluyor. Bu, geçmişle kopuk olmayan bir süreci çağrıştırıyor. Sincan da tankların yürüdüğü alanın seçilmesi Kazlıçeşmede Fatih'ten dem vurulması, Kayseri'de Selçuklu mirasını çağrıştırması ve platformu Caminin karşısına almasının sebebi bu.

8. Metinler mutlaka çift metin üzerine kuruluyor. Biri prompterda olan, diğeri Erdoğan'ın önündeki notlarda olan metinler. Promptera bağlı kalsa da elindeki notlarda kitleyi hipnotize edecek can alıcı ayrıntılar yer alıyor. 

9. Propaganda süreci metinlerde Carl Schmidtt'in Dost-Düşman ayrımı ilkesi üzerine kuruluyor. Şüphesiz bu süreçte gerçek dışı beyanlar sözkonusu oluyor. Düşmanı yaratmak için kendi gücünü büyük gösteren ve bu büyüklüğü mağdur gösteren ibareler seçiliyor. Örneğin; Kazlıçeşme'de 1,5milyon kişi vardı, onlar millet de siz değil misiniz, başörtülü kardeşlerimi kullanıyorlar. 

10. Can sıkıcı konuları, zayıf olduğu konuları konuşmadaki can alıcı vurguların ardına sıralayarak etkisini azaltıyor. Yok görülmesini sağlıyor. Bu da bir ilizyon. Tüm dünyanın dikkatini çektiği "duran adam" etkinliğini kendisinin meşhur propaganda sözü "durmak yok yola devam" sözünün ardına ekleyerek pasifize etmeye çalışıyor.

11. Parti içindeki dengelerde kendisine karşı gelişebilecek her türlü muhalefeti, dışarıyla etkileşimi olanları da ekleyerek bertaraf ediyor. Örneğin, Kayseri mitinginde "burası
kardeşim Gül'ün de memleketi" demesi, MHP liderine sen küfür etmeye devam et demesi, alanda CHP'li, MHP'li, BDP'li BBP'li kardeşlerimin olduğunu da biliyorum demesi.

12. Yakın gelecekte uygulayacağı politika neyse, o tabanla çatışmamayı dikkate alıyor. Kayseri mitinginde MHP ile çatışmaması yakın zamanda çözüm sürecine ilişkin milliyetçi adımlar atacağının göstergesidir. Benzer şekilde CHP'li seçmenlere çağrıda bulunurken, Atatürk hassasiyetini göz önünde bulundurarak eş karşılaştırılmazlardan bahsetmesine örnek olarak Atatürk-Öcalan bayraklarından bahsetmesi.

Sonuç,
Erdoğan algoritmasıyla baş etmek için bu maddeler bir tarafta toplanmalı. Ve her biri çok dikkatli analiz edilmeli. Bu analizde amaç yalnızca olayı ortaya koymaktır. Bu duruma karşı analiz geliştirmek ise şimdilik bizim yapabileceğimiz bir iş değil.

İlker EKİCİ

ilker.ekici@politikadergisi.com