Tiananmen ile Adeviye Arasında Fark Ne ki?

20 Mayıs'ta sıkıyönetim ilan edildi ve 3 Haziran'ı 4 Haziran'a bağlayan gece tanklar ve piyade birlikleri gösterileri bastırıp protestocuları dağıtmak üzere Tiananmen Meydanı'na gönderildi. 1989'da he Çin Ordusu'nun hem de Pekin polisinin yeterli toplumsal olaylara müdahale donanımı vardı. (Batılı ülkelerde bu gibi bu durumlarda kullanılan plastik mermi gibi) ancak kullanılan bütün mermiler gerçekti…

Meydan üzerindeki saldırı, farklı yönlerden yaklaşan zırhlı kariyerlerle ve süngü takmış birliklerle 3 Haziran günü saat 22:30'da başladı. Bu kariyerler ileriye ve yanlara doğru ateş açarak ve bu sırada muhtemelen kendi askerlerini de vurarak yol boyunca ilerlediler. BBC muhabiri Kate Adie meydanda “rastgele ateş” açıldığından söz etti.

Otobüslere sığınmaya çalışan öğrenciler, askerler tarafından dışarı çıkarılıp kalın sopalarla dövüldü. Meydanı terketmeye çalışan öğrenciler bile askerler tarafından durdurulup dövüldü. Kariyerlere karşı zayıf ve güçsüz barikatların oluşturulmaya çalışıldığı meydanda, protestonun öncülerinin, yaklaşan askerlere karşı (molotof kokteyli gibi) silahları kullanmamaları için öğrencilere “yalvardıkları” söyleniyordu. Bu sırada, “Neden bizi öldürüyorsunuz?” diye bağırarak, pek çok öğrenci vuruldu. Ertesi sabah 5:40'ta Meydan boşaltılmıştı.

Ölen sivillerin sayısı ile ilgili değişik tahminler vardır: Çin Komünist Partisi'ne göre 23, CIA'ye göre 400 – 600, Çin Kızılhaç'ına göre 2600… Yaralı sayısı ise genel kabule göre 7000 – 10000 arasındaydı. Haziran 2006 itibariyle o gece ölenlerin sayısı Profesör Ding Zi Lin'e göre 186'dır. Uygulanan şiddetin ardından, hükümet hareketin kalan unsurlarını baskı altına almak amacıyla geniş çaplı tutuklamalar yaptı, yabancı basını yasakladı ve ÇHC basınında olayların ele alınışı üzerinde katı bir denetim geliştirdi. Harekete sempati duyan Parti üyeleri tasfiye edildi, pek çok yüksek düzeydeki üye ev hapsine alındı. Tiananmen Meydanı'ndaki gösterilerin şiddetle bastırılması sonucunda, Çin, uluslararası kamuoyunda yaygın bir şekilde kınandı.

Mısır'da güvenlik güçleri Rabiatul Adeviyye meydanındaki darbe karşıtı göstericilere gerçek mermiler ve gaz bombalarıyla müdahale etti. Müdahale sonrası hayatını kaybedenlerin sayısının 200'ü bulduğu, yaralı sayısının da 5000'e yaklaştığı belirtiliyor. Adeviyye Meydanı yakınında kurulan sahra hastanesinin yetkilileri, yüzlerce yaralının gerçek mermiyle başından ya da göğsünden vurulduğunu, çok sayıda ağır yaralı olması nedeniyle ölü sayısının artmasından endişe ettiklerini belirtti.

Öte yandan Hürriyet ve Adalet Partisi'nin (HAP) "Hürriyet ve Adalet Portali" isimli resmi internet sayfası bazı keskin nişancıların Rabiatul Adeviyye Meydanı yakınındaki Ezher Üniversitesi'ne bağlı Davet Fakültesi binasına çıkarak göstericilerin üzerine, hedef gözeterek gerçek mermiyle ateş ettiğini iddia etti. Sitenin haberinde, ayrıca polislerin Rabiatul Adeviyye meydanından Medinetu'n-Nasr Mahallesi'ndeki sigorta hastanesine getirilen onlarca yaralıyı gözaltına aldığı bildirildi. 

Çatışmaların Rabiatul Adeviyye Meydanı girişlerindeki barikatlarda yoğunlaştığı, polisin burada gerçek mermi ve göz yaşartıcı gaz kullandığı öne sürülüyor. Rabiatul Adeviyye Meydanı'ndaki sahra hastanesinin basın sözcüsü Yusuf Tal'at da "Sabah namazından sonraki üç saatte ölü sayısı korkunç bir şekilde arttı" dedi.

İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague da Mısır’da darbe karşıtı protestoculara karşı kullanılan şiddeti kınadığını açıkladı. Hague, "Mısırlı yetkilileri, barışçıl protesto yapma hakkına saygı göstermeye ve şiddet uygulamaya son vermeye çağırıyorum. Mısır'ın erken ve adil seçimlere gidecek, tüm grupların dahil olacağı bir siyasi sürece ihtiyacı vardır" açıklamasını yaptı.

ABD ve demokrasi yanlısı başka bir ülkeden ses yok…

Ümit MİNEL

umit.minel@politikadergisi.com