Azerbaycan- Güney Kore Siyasi İlişkileri

a) Azerbaycan- Güney Kore siyasi ilişkilerinin gelişim süreci

Azerbaycan-Güney Kore ikili ilişkileri Azerbaycan bağımsızlığını kazandıktan hemen sonra 1991 yılında kurulmuştur. Azerbaycan’la Güney Kore arasında diplomatik ilişkiler ise 1992 yılının 23 Martında başlamıştır. 2006 yılının Martında Güney Kore’nin Azerbaycan’daki, 2007 yılının Şubatında ise Azerbaycan’ın Güney Kore’deki Büyükelçiliği açılmıştır. Güney Koreli üst düzey yetkililer defalarca Azerbaycan’a büyük önem verdiklerini ifade etmişler.

Şöyle ki, Güney Kore Kafkasya’da ilk Büyükelçiliğini Azerbaycan’da açmıştır. İki ülke birçok uluslararası kuruluşlarda, özellikle BM çerçevesinde faal işbirliği yapmaktadır. Aynı sene Seul’da Azerbaycan Büyükelçiliği faaliyete başlamış ve birçok projelerin Azerbaycan’da gerçekleştirilmesi için girişimler hızlandırılmıştır. Azerbaycan Büyükelçiliği hemen Güney Kore’nin önemli kuruluşları ile işbirlikçilik yapılarak Azerbaycan hakkında bilgi verilmiş ve bu kuruluşların Azerbaycan’da yatırımlar yapılması için davet edilmiştir. Bu kuruluşlardan olan Güney Kore Uluslararası İşbirliği Ajansı (KOİCA) ile irtibat kurularak Azerbaycan’a davet edilmiştir.

Farklı yıllarda Koreli üst düzey yönetici grupları Azerbaycan’a ziyaret düzenlemiştir. İki ülke arasında, kültürel, bilimsel ve birçok alanlarda işbirliği gelişerek artmaktadır.

Azerbaycan ve Güney Kore arasında ikili ilişkilerin daha da güçlendirilmesi için her iki ülke cumhurbaşkanları karşılıklı ziyaretler gerçekleştirmiştir. 10 Mayıs 2006’da Güney Kore Cumhurbaşkanı Roh Mu Hyun Azerbaycan’a resmi ziyaret gerçekleştirmiştir. İki ülke cumhurbaşbakanın görüşünde Azerbaycan-Güney Kore ikili ilişkilerinin gelişmesi için her türlü zeminin olduğunu vurgulamıştır. Ziyaret çerçevesinde İlham Aliyev ve Roh Mu Hyun işbirliği için bildiri imzalamışlar.

Güney Kore Ermenistan-Azerbaycan Karabağ sorunun barışçıl yollarla çözümü taraftarı olduğunu beyan etmiştir.

Güney Kore Cumhurbaşkanının Azerbaycan’a gerçekleşmiş ziyaret cevap olarak Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev 23 Nisan 2007’de Güney Kore’ye resmi ziyaret gerçekleştirmiştir. Bu hem de Azerbaycan’dan Güney Kore’ye Cumhurbaşkanı düzeyinde ilk ziyaret olmuştur. Söz konusu ziyaret zamanı iletişim, ulaştırma, enerji, şehir planlama, tarım işleri, kültür, eğitim ve birçok alanlarda büyük projeler konusunda işbirliğinin memnuniyet verici olduğu vurgulanmıştır. Azerbaycan tarafı özellikle petrol dışı alanlarının kalkınması yönünde işbirliği konusunda ısrarcı olmuştur.

18 Mayıs 2008’de Güney Kore Başbakanı Han Sın Su resmi ziyaret için Azerbaycan’a gelmiştir. Ziyaret zamanı o, Azerbaycan Cumhurbaşkanı ve Başbakanı ile görüşmüştür. Her iki Başbakanlar ekonomi, sanayi, çevre alanlarında anlaşma imzalamıştır. Bu ziyaretlerin ardından Azerbaycan ve Güney Kore arasında ikili ilişkilerin daha da güçlendiğini söylemek mümkündür. Karşılıklı resmi ziyaretler zamanı birçok alanda; enerji, telekomünikasyon, dış ticaret, sanayi, doğal afetler zamanı yardım ve bir çok alanlarda karşılıklı işbirliği ile ilgili anlaşmalar imzalanmıştır.

Her iki ülke cumhurbaşkanlarının ziyareti Azerbaycan’ın enerji mekânını Güney Kore’yle, Güney Kore’nin ise yüksek teknoloji ve modern dünya tecrübesinin Azerbaycan’la paylaşmasına zemin yaratmıştır.

Ayrıca siyasi ilişkiler çerçevesinde, diğer önemli husus uluslararası örgütlerde her iki ülke bir birini desteklemesi olmuştur. Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası kuruluş ve örgütlerde işbirliğinin yapılması kazanılmış başarılardan biri olmuştur.

Azerbaycan açısından bakıldığında, Güney Kore gibi neredeyse her alanda marka devlet haline gelmiş bir ülke ile kısa bir zamanda müttefik-dost ülkeler konumuna gelinmesi fevkalade başarı sayılmaktadır.

b) Siyasi ilişkiler bakımından Azerbaycan Dış Siyasetinde Doğu Asya ülkelerinin konumu

Son zamanlar Azerbaycan’ın uluslararası nüfuzu ve bölgedeki liderlik konumu her geçen gün artmaktadır. Azerbaycan Cumhuriyetinin dış siyasi faaliyeti, özellikle ekonomik gelişim hızıyla göz kamaştırmaktadır.

Azerbaycan bağımsızlığını kazandığı ilk günlerden itibaren uluslar arası camiada barışı savunmakla, dostluk ilişkiler kurmak arzusunda olduğunu göstermiştir. Diger halkların, devletlerin kültürüne, tarihine, diline, dinine saygı gösterecek tutum takınmıştır. Aynı zamanda, Azerbaycan’ın dış siyaseti ulusal çıkarların temin edilmesine, devletin sürekli gelişimine ve vatandaşların hak ve hukuklarının savunulmasına yönelmiş devlet stratejisinden oluşturulmuştur.

Azerbaycan’ın istikbalinin, toprak bütünlüğünün korunması ülke dış siyasetinin ana hedefi olmuştur. Ayrıca Ermenistan tarafından işgal edilmiş Azerbaycan topraklarının uluslar arası hukuk çerçevesinde tekrar geri alınması sorunu da dış siyasetin başlıca hedefleri arasında yer almaktadır.

Günümüzde Azerbaycan’ın Doğu Asya ülkeleriyle ikili ilişkileri bu ülkelerin dünya siyasetinde artan rolü düşünülerek gerçekleştirilmektedir. Aynı zamanda bu ülkelerde çağdaş altyapının oldukça ileri düzeydedir. Azerbaycan’da çağdaş altyapının yenice oluşturulduğunu göz önüne aldıkta söz konusu ülkelerle işbirliğine Azerbaycan’ın ihtiyacı kaçınılmaz olmuştur.

Azerbaycan Doğu Asya ülkeleri olan Güney Kore, Çin ve Japonya ile işbirliğinin gelişmesi ve genişlendirilmesi için çaba harcanmaktadır. Azerbaycan bu ülkelerle her alanda işbirliğine büyük önem vermektedir.

Azerbaycan ikili ilişkiler dışında da Doğu Asya ülkeleri ile kültür, bilim ve sanat alanlarında üye olduğu UNESKO, İSESKO, İKÖ gibi uluslararası ve bölgesel örgütler düzeyinde de işbirliği yapmaktadır.

Özellikle konumuz olan Güney Kore ile işbirliği diğer Doğu Asya ülkeleri ile kıyaslandıkta oldukça ileri düzeydedir. Güney Kore ile sadece siyasi, ekonomik ve kültürel alanda değil hayatın her alanında işbirliği yapılmaktadır. Örneğin, Azerbaycan’da çöplerin tekrar işlenmesi, kirli suların arıtılması, hava kirliliğinin karşısının alınması, çevre koruması eğitimi gibi günlük hayatımızı yakından ilgilendiren birçok konularda Güney Kore tecrübesinin öğrenilmesi amacıyla ileri düzeyde işbirliği yapılmaktadır. Dahası her geçen gün bu işbirliği farklı alanlara yayılarak gelişmektedir.

Sonuç olarak Azerbaycan- Güney Kore ikili ilişkilerinin öğrenilmeye ve araştırmaya değer bir konu olduğunu söylemek mümkündür. Çünkü kısa zamanda tekrar başarılması mümkün olmayan bir başarı öyküsü de diyebiliriz.

Genelde ikili ilişkiler birinin diğeri üzerinde faydalanmak prensebi üzerine kurulur. Fakat Azerbaycan- Güney Kore siyasi ilişkilerinin karşılıklı saygıya dayalı ilişki olduğu gerçeği herkes tarafından kabul edilmektedir. Bu açıdan, gelecekte de Azerbaycan dış siyasetinde Güney Kore’nin konumu oldukça önemlidir. İkili ilişkilerin daha da gelişerek pekişeceği tahmin edilmektedir.

İmdad HASANLI / Güney Kore Çağdaş Siyaset Bilimi Uzmanı

iletisim@politikadergisi.com