Ulusal Burjuva Olmayınca; Ulusal Burjuva Kültürü de Olmuyor...

Daha önce değindim; ama yazılarımı netten izleyen genç komşum (Süleyman, lise ikide okur) "Ufuk Hocam, ikide bir 'komprador burjuvazi / komprador aydın' diyorsun, şu terimleri açar mısın bir yazında" deyince meraklı ve hevesli genç komşumun hatırını kırmayayım dedim...

Mesele şu :

"Komprador (Comprador) kelimesi yanılmıyorsam İspanyolca... Eee ne olsa ilk sömürgeci devlet onlar değil mi? Sömürgelerinde kendi tüccarlarının yerli halka direkt temas kurmasını yasaklamışlar. Bu teması "yerli halktan" seçtikleri bazı kişilere yüklemişler... İşte "komprador" bu kişilerin adı. Elbet kelime yıllar içinde anlam genişlemesine uğramış, yabancılarla çıkar ilişkisinde bulunan ve onların çıkarlarını savunan "yerli" halk anlamı kazanmış.

Sonraları bu "kompradorlar" Avrupa Hıristiyan emperyalizmi desteğiyle komprador kültüre sahip aydın (Batı hayranı, kendi kültürüne burun kıvıran) yetiştirmek amacıyla misyoner okulları açmışlardır. (Mustafa Kemal talimatıyla İsmet Paşa az mı uğraşmıştır bu okulların kapatılması için Lozan'da.... / Ah ki sonraları biz devlet eliyle açtık bu okulları tekrar...)

Osmanlı burjuvası "komprador" ve "levanten" (İslam olmayan)di. Elbet hem Batı emperyalizmi çıkarlarını hem de Batı kültürünü savunuyor, ya da temsil ediyorlardı. Tanzimat Fermanı sonrası bazı Osmanlı aydınlarını da etkisi altına almıştı bu kültür. Devlet sistemindeki köhnemişliği görüyorlar, Batı ile Doğu'yu "telif etmeye" (uzlaştırmaya) çalışıyorlardı.

Hürriyet Şairimiz Namık Kemal, burada bir eğitimci abimizin yazdığı gibi asla milliyetçi(ulusalcı) değildir. Resmen Osmanlıcıdır. "Pozitivist" Ahmet Rıza Bey Osmanlıcıdır. "Mizancı" Murat Bey Osmanlıcıdır. "Türklük" fikri akıllarına bile gelmez... (İlginçtir, Batı ise Osmanlının yükselişinden beri Osmanlı Devleti'ne hep "Türkler" demiştir... ) Bu nedenle "Tanzimat Telifçidir" yazmıştım burada epey eskiden...

Meşrutiyet aydını ise, padişahın yetkilerini kısar, meclis açar; ama onların da aklına Türklük gelmez... Onlar da Osmanlıyı kurtarma yolunun Batı'yı "taklit" etmek olduğunu sanır.Meşrutiyet "taklitçidir"....

Eeeee, burjuvası komprador / aydını komprador nasıl "Selçuklu-Osmanlı" bileşimini aşıp bir "ulusal laik burjuva kültürü" yaratacaksın? Olmaz. Osmanlıcılık "ümmetçiliktir". (Günümüzde AKP işte bu yeni Tanzimatçılığı / Meşrutiyetçiliği deniyor... )

Bu yüzden Mustafa Kemal yaptığı ulusal demokratik devrimi, ulusal bir burjuvazi olmadığından asker ve sivil bürokratlar /aydınlarla yapmıştır. Cumhuriyet sonrası, ulusal devrimler başlayınca Kurtuluş Savaşı'nda Mustafa Kemal yanında yer alan asker ve sivil bazı aydınların, Mustafa Kemal karşıtı olmasını boşa mı sanırsınız siz? Onlar "komprador aydındır" da ondan. Tam bağımsız, laik ve demokratik bir ülke olmak akıllarının köşesinden bile geçmemiştir... Koca Halide Edip ne der Mustafa Kemal'e: "Paşam, biz kendimizi yönetemeyiz; gelin İngiliz mandası kabul edelim. Bu halk cumhuriyetten anlamaz... "

Hep derim diyeceğim: "Mustafa Kemal Anadolu Savaşı sonrası Cumhuriyet Devrimlerini gerçekleştirirken hep yapayalnızdır..."

"Ulusalcılık" olmadan (burjuva- aydın vs) "ulusal demokratik laik burjuva devrimi" olmaz... Nitekim, Mustafa Kemal sayesinde gerçekleşen bu devrim onun erken ölümüyle, daha yerine oturmadan rayından saptırılmış, tekrar Tanzimat "telifçiliğine", Meşrutiyet "taklitçiliğine" dönülmüştür...

Şimdilerde MÜSİAD'ın (Müslüman / pardon Müstakil İş Adamları Derneği) "ulusal burjuva" olduğunu öne sürüyor bazı komprador aydınlarımız. (Liberaller canım... ) Gülerim geçerim hem de derim :

"TÜSİAD" NE KADAR BATICIYSA; MÜSİAD DA BİR O KADAR ÜMMETÇİDİR."

İkisi de "ulusal burjuva" değildir... Aralarındaki kapışma "bunca zaman sen yedin devleti, şimdi ben yiyeyim" kavgasıdır...İkisinin de aklından, "ulusal burjuva demokratik laik toplum" geçmez. Nasıl geçsin ikisi de emperyalist şirketlerin (çokuluslu şirketler) Türkiye mümessilidir be, yani ne koprador... Ha biri biraz laik görünür, diğeri biraz Müslüman da emperyalizm için fark etmez...

Sözün özü, ulusal burjuvazi olmayınca, ulusal demokratik laik kültür de olmuyor... Ne oluyor? Asla bizim olmayan ya Batı kültürü kalıntıları, ya da ümmetçi kültür kalıntıları... AKP gibi... Hem "muhafazakâr hem liberal" ya...

Kel başa şimşir tarak...

Ufuk KESİCİ

ufuk.kesici@politikadergisi.com