Kısım 1: 1942-1958<?xml:namespace prefix = o />

 

 

1942- 31 Ocak Öğrencilere sigara içme ve nişan yüzüğü takma yasağı getirildi.

1942- 30 Ekim Kız öğrencilerin ipek çorap giymesi saçlarını kıvırması yasaklandı.

1942- 05 Kasım Lokanta ve birahanelere ekmek verilmesi yasaklandı

1943- 26 Şubat Varlık Vergisini ödemeyen 160 kişi çalıştırılmak üzere Aşkale’ye gönderildi.

1944- 14 Nisan ABD ve İngiltere Türkiye’ye nota vererek Almanya’ya krom ihracını durdurulmasını istedi.

1945- 03 Ocak Türkiye Japonya’yla tüm ilişkilerini kesti.

1945- 23 Şubat TBMM, Birleşmiş Milletler kurucu üyesi olabilmek için Almanya ve Japonya’ya savaş ilan etti.

1945- 27 Aralık Uluslararası Para Fonu (IMF) kuruldu.

 

 

   IMF

 

   Kuruluş sözleşmesine göre amaçları:

 

   a) Parasal istikrar sorunlarında uluslararası işbirliği sağlamak ve dünya ticaretinin gelişmesine katkıda bulunmak

 

   b) Para değişimi esaslarına ilişkin düzen sağlayacak önlemler almak, devalüasyonu önleyici kurallar getirmek

 

   c) Üye ülkeler arası ticarette, döviz sınırlamasını kaldırmak

 

   d) Kriz yaşayan üye ülkelere teknik ve mali destek sağlamak

 

   Müdahale ettiği bazı ülkeler:

Ruanda (kıtlık, etnik katliam ve iç savaş),

Bangladeş (açlık ve ardından gelen 1975 askeri darbesi)

Hindistan (dolaylı egemenlik, açlık ve kast sömürüsü),

Vietnam (kamunun ve ulusal ekonominin çöküşü),

Brezilya (köylülerin topraksızlaştırılması),

Peru (kırsal çöküş ve uyuşturucu ekonomisi),

Yugoslavya (kan, gözyaşı...)

 

1946- 16 Aralık İstanbul sıkıyönetim komutanlığı Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi, Türkiye Sosyalist Partisi, İstanbul İşçi Sendikalar Birliği, İstanbul İşçi Kulübü kapatıldı.

1946- 30 Aralık Demokrat Partiyi komünistlikle suçlayan Yozgat valisi Sadri Aka mahkûm oldu.

1947- 20 Şubat İşçi ve İşveren Sendikaları kanunu TBMM’de kabul edildi. CHP grev hakkına karşı çıktı.

1947- 6 Mart Sağcı milliyetçi öğrenciler, solcu öğretim üyelerinin üniversiteden atılması talebiyle Ankara Ulus’ta gösteri yaptılar.

1947- 11 Mart Türkiye Uluslararası Para Fonu Teşkilatı’na katıldı.

1947- 18 Nisan M. Ali Ayar’ın çıkarttığı Zincirli Hürriyet gazetesi sağcı öğrenciler tarafından tahrip edildi.

1947- 20 Aralık Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün yatlarının ödeneğinin, bütçeden çıkarılması.

1948- 11 Ocak Ankara Üniversite senatosunun, sol eğilimli oldukları gerekçesiyle bazı öğretim görevlilerini üniversiteden uzaklaştırması…

1948- 22 Şubat Üniversiteler Arası Kurul Kararı ile Ankara Üniversitesindeki solcu profesörlerin üniversiteden uzaklaştırılması

1948- 03 Nisan Marshall Planının imzalanması. Avrupa Ekonomik İşbirliği’ne katılım.

1948- 25 Kasım İlkokullarda isteğe bağlı din derslerinin koyulması

1949- 04 Nisan Sosyalizm ve SSCB’ye karşı emperyalist bloğun jandarmalığını yapması için ABD öncülüğünde kurulan Kuzey Atlantik Savunma Paktı (NATO) kurulması

1950- 03 Ocak Türk-Amerikan Kadınlar Derneğinin kurulması

1950- 02 Mart Van Özalp’de hayvan kaçakçılığı yaptıkları gerekçesiyle 33 kişiyi sorgulamadan kurşuna dizdiren Orgeneral Mustafa Muğlalı’nın 20 yıl hapse çarptırılması.

1950- 17 Ekim TBMM kararı olmaksızın Kuzey Kore’ye karşı savaşmak üzere bir Türk Tugayının Güney Kore’ye gönderilmesi.

1950- 30 Aralık Türk Barışseverler Derneği’nin Kore’ye asker gönderilmesini protesto etmesi üzerine dernek başkanı Behice Boran ve arkadaşlarının 15 ay hapse mahkum edilmesi.

1951- 13 Mart Demokrat Partili Rauf Onursal, İsmet İnönü’nün Abdülmecid gibi sınırdaşı edilmesini istemesi...

1951- 25 Mart Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri, solcu öğretmenlerin tasfiyesinin sürdüğünü açıkladı.

1951- 25 Nisan İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü, siyasal bildiri yayınladığı gerekçesi ile Ordünaryus Profesör Doktor A.Fuat Başgül hakkında 25 ayrı soruşturma başlattı.

1951- 17 Ekim NATO protokolü Londra’da imzalandı.

 

 

   NATO

 

NATO ittifakı salt SSCB’ye karşı Kızıl Ordu’nun verdiği panikle kurulan bir savunma örgütü değil, SSCB’yi çevreleme politikasının ilk adımını oluşturan bir stratejik örgüttür. Nitekim daha sonraki dönemlerde 1951 ANZUS Paktı, 1954 SEATO, 1955’de Bağdat Paktı’nın kurulması ve 1959’da CENTO’ya dönüşmesi de göstermektedir ki, NATO’nun kuruluşundan sonraki dönemlerde SSCB’ye karşı çevreleme politikası büyük bir etkinlikle uygulanmıştır. Ancak 1991 darbesi sonrasında SSCB’nin dağılma sürecine girmesi ve bunun getirdiği askeri etnik sorunlar NATO’nun da gündemini değiştirmiş, yeni görev alanları çerçevesinde AGİT ve BM ile pek çok çalışma alanı kendiliğinden ortaya çıkmıştır.

 

 

1951- 27 Ekim Sevim Tarı’nın tutuklanmasıyla başlayan ve 2 yıl süren TKP operasyonu başladı. Birçok devrimci ve demokratın gözaltı, işkence ve tutuklanmasıyla sonuçlandı.

1952- 21 Ocak Milli Savunma Bakanlığı bir açıklama yaptı. Açıklamaya göre Kore’de 34 subay, 46 astsubay, 1252 er öldü.

1952- 25 Ocak Gümrük ve Tekel Bakanı Sıtkı Yırcalı özelleştirme kapsamında özel sektörün kibrit üretebileceğini açıkladı.

1952- 25 Şubat Başbakanlık ilmi komisyonu, anayasada 40 antidemokratik yasa olduğunu açıkladı.

1952- 07 Mart Dışişleri Bakanı Fuad Köprülü ve 222 arkadaşı, anayasanın dilinin Osmanlıcaya çevrilmesi için DP adına meclise önerge verdi.

1953 17 Ocak Adnan Menderes demokrat rejimi tehdit eden tehlikeleri saydı: Siyasi irtica, dini irtica, milliyetçi irtica, komünizm.

1953- 06 Şubat TBMM kararına göre gazeteciler artık askeri mahkeme yerine sivil mahkemelerde yargılanacak.

1953- 28 Mayıs Kore’de 155 kayıp daha verildi.

1954- 18 Ocak Yabancı sermayeyi teşvik kanunu çıkarıldı.

1954- 27 Ocak Yüksek Köy Enstitüsü kapatıldı.

1954- 07 Mart Petrol işletmeciliğini yabancı sermayeye açan Petrol Yasasının kabulü.

1954- 25 Kasım gazeteci Nurettin Ardıçoğlu’nun 6 ay hapse mahkûm olması.

1954- 01 Aralık gazeteci Hüseyin Cahit Yaçın’ın 26 ay 20 gün hapse çarptırılması

1954- 25 Aralık gazeteci Sadık Aldoğan’ın 10 ay, gazeteci Hüsnü Söylemezoğlu’nun 1 yıl 10 ay hapse çarptırılması.

1955- 24 Şubat Türkiye ile Irak arasında karşılıklı işbirliği anlaşması olan CENTO’nun imzalanması. Pakta sonradan İran ve Pakistan da katıldı.

 

 

   CENTO

 

Amacı taraflar arasında güvenlik ve savunma konularında işbirliği sağlamak olarak belirlenmişti. Örgüt Pakistan’ın 1965 ve 1971’de Hindistan ile olan çatışmalarına destek sağlamıştır. ABD ve İngiltere’nin Ortadoğu’daki stratejileri doğrultusunda batı yanlısı bölge rejimlerini bir araya getiren bu ittifak, Pakistan ve İran’ın ayrılmasıyla dağılmış oldu.

 

1955- 22 Mart Akis Dergisi yazı işleri müdürü Cüneyt Arcayürek’in 6 ay mahkûm edilmesi

1955- 06 Nisan Akis Dergisi başyazarı Metin Toket’in Devlet Bakanı Mükerrem Sarol’a hakaret ettiği gerekçesi ile 9 ay mahkûm edilmesi

1956- 02 Ocak Türk-İran Dostluk ve Kültür Derneğinin kurulması

1956- 16 Ocak Uluslararası Basın Enstitüsü’nün Türkiye’de basına hükümet tarafından baskı yapıldığını açıklaması.

1956- 08 Şubat Kâğıt yokluğu gerekçesi ile hükümetin gazetelerin sayfa sayısına sınırlandırma getirmesi.

1956- 04 Nisan Amerikalı sanayici Earl Bunting, Türkiye’yi ‘dolar vermezseniz komünist olurum’ demeyen tek ülke olarak tarif etti.

1956- 01 Kasım Akis Dergisi sahibi MetinToker 7 ay hapis cezasına çarptırıldı.

1956- 19 Kasım Akaryakıt tüketimine sınırlama getirildi. Ekmekte 70 gr indirim yapıldı.

1956- 03 Aralık Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi öğrencileri hükümet baskılarını protesto etmek amacıyla dersleri boykot etti.

1957- 03 Ocak Bütçe komisyonunda liselerde de din dersi verilmesi istendi.

1957- 07 Ocak Milli Türk Talebe Birliği hükümetten “Rock and Roll” ve striptizin yasaklanmasını istedi.

1957- 07 Mart Ankara’da gece kulübünden çıkan gençlerin “Rock and Roll” yapması zabıtalarca durduruldu.

1957- 08 Mart Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi eski dekanı Turhan Feyzioğlu, ‘Türk Hukuk Kurumu’ndaki konferansında ‘Meşrutiyeti takip eden birkaç yıl ve DP iktidarının ilk yılları hariç, ülkede basın hürriyete muhtaç kalmıştır’ dedi.

1957- 01 Nisan Milletvekillerinin mal beyanında bulunmasına ilişkin yasa teklifi mecliste reddedildi.

1957- 05 Kasım Dini siyasete alet ederek komünizm propagandası yapmak gerekçesi ile Vatan Partisi genel başkanı Dr. Hikmet Kıvılcımlı’nın tutuklanması.

1958-06 Ocak hükümete muhalif olduğu bilinen Tan Gazetesi’nin matbaasında patlama oldu. 16 kişi hayatını kaybetti.

1958- 25 Ocak İstanbul’da, aralarında Dr. Hikmet Kıvılcımlı’nın da bulunduğu 25 kişinin komünizm propagandası yaptığı gerekçesi ile tutuklanması.

1958- 12 Mart DP Eskişehir il başkanı A. Rıza Ilıca’nın Son Söz Gazetesi’ne açtığı hakaret davası sonuçlandı. Gürol’un 11 ay 20 gün hapsine, gazetesinin 1 ay kapatılmasına karar verildi.

1958- 07 Mart Akis Dergisi toplatıldı. 8 saat sonra tekrar satışı serbest bırakıldı.

1958- 09 Nisan Ulus Gazetesi 3. kez kapatıldı. Yazı işleri müdürü Ülkü Arman 1 yıl, karikatürcü Halim Büyükbulut 1 yıl 2 ay hapis cezası aldı.

1958- 12 Ekim Vatan Cephesi kuruldu.

1958- 14 Kasım Hukuk Profesörü Ragıp Sarıca ‘gazetecilerin tevkif edildiği yerde demokrasi yoktur’ dedi.

1958- 15 Aralık Adalet Bakanı Esat Budakoğlu, 4 yıl içerisinde basın suçundan 238 gazetecinin mahkûm olduğunu açıkladı.

1958- 23 Aralık Cumhurbaşkanı Celal Bayar Bütçe Komisyonu görüşmesine Adalet Partisi bastonuyla geldi.

 

 

(Sürecek…)

 

 

 

Kaynaklar

 

1. Tarihte Neler Olmadı ki- Dünya ve Türk Tarihi Kronolojisi, A.Timur BİLGİÇ (Pelikan Yayınları)

2. Devletler Arası ve Hükümetler Dışı Uluslararası Örgütler, Mehmet HASGÜLER - Mehmet B. ULUDAĞ (ALFA Yayınları)

 

iletisim@PolitikaDergisi.com [2]

 

 

 

 

 [Bu yazı, Politika Dergisi Sayı 20’de yer almıştır. Tüm fazladan özellikleri ile özgün sayıyı indirmenizi salık veririz. Sayı 20’yi indirmek için buraya tıklayınız. [3] ]